Το Κυνήγι από την Αρχαιότητα έως Σήμερα

Το Κυνήγι από την Αρχαιότητα έως Σήμερα

    Το κυνήγι είναι μια δραστηριότητα , η οποία σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη της σύγχρονης παλαιοανθρωπολογίας , ήταν ο κύριος συντελεστής της εξέλιξης του ανθρώπου από ένα πρωτεύον ζώο σε λογικό όν. Με την ανάπτυξη ολοένα και πιο περίπλοκων τεχνικών , όπλων και εργαλείων για πιο προσοδοφόρο κυνήγι , διαφοροποιήθηκαν από τα πρωτεύοντα της εποχής εκείνης και ανέπτυξαν με την πάροδο των αιώνων εξελιγμένο εγκέφαλο. Είναι δε αποδεκτό σήμερα, ότι δεν θα είχε την ίδια τύχη το είδος , αν παρέμενε κυρίως φυτοφάγο. Αλωστε τα "αδέλφια" μας φυτοφάγα πρωτεύοντα, ακόμη παραμένουν στην ίδια σχεδόν βιολογική θέση.

    Αργότερα ( πριν 25-30.000 χρ.) συνειδητοποιώντας την ουσιαστική αξία του κυνηγίου, άρχισε να του αποδίδει θεϊκή οντότητα , ζωγραφίζοντας με απαράμιλλη τέχνη κυνηγετικές παραστάσεις σε σπήλαια , που χρησιμοποιούσε σε θρησκευτικές και μυστικιστικές τελετές. Τέτοιες κυνηγετικές παραστάσεις απεικονίζονται σε βραχογραφίες της Παλαιολιθικής Εποχής, και στον Ελλαδικό χώρο ,στις οποίες φαίνεται ο τρόπος και τα μέσα που χρησιμοποιούνταν για την άσκηση του κυνηγίου.

    Το κυνήγι γνώρισε την κορύφωση της "θεϊκής" του έννοιας στην αρχαία Ελλάδα. Αναρίθμητοι μυθικοί ήρωες απετέλεσαν για αιώνες το παράδειγμα για την εκπαίδευση των νέων, λόγω κυρίως των εξαιρετικών κυνηγετικών ικανοτήτων που τους αποδίδοντο ,οι οποίες μάλιστα πάντοτε ήσαν εφάμιλλοι των πολεμικών ικανοτήτων και της "θεϊκής" ανδρείας . Οι νέοι στην αρχαία Ελλάδα , εκπαιδεύοντο στην δεξιότητα του κυνηγίου, παράλληλα μ'αυτές της πολεμικής τέχνης και των γραμμάτων. Λόγω ακριβώς της σπουδαιότητας που είχε στην αρχαϊκή κοινωνία, το κυνήγι προστατευόταν από τη θεά Άρτεμη δεινή κυνηγό . Οχι βέβαια μόνο για την διατροφική του αξία , γιατί ήδη είχε αναπτυχθεί η γεωργία και η κτηνοτροφία , αλλά κυρίως για την εκπαιδευτική του , ενώ για τους ίδιους λόγους αποτέλεσε θέμα συγγραφικών έργων του Ξενοφώντα, του Αριστοτέλη κ.ά.

    Με την κατάρευση της Ελληνικής δημοκρατικής κοινωνίας και έπειτα από την συστηματικοποίηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, το κυνήγι έχασε την εκπαιδευτική και "θεϊκή" του υπόσταση και μετατράπηκε σε άθλημα (Ρωμαϊκή εποχή) και αργότερα ,σε ενασχόληση μόνο των προνομιούχων τάξεων (Μεσαίωνας - Αναγέννηση), με ιδιαίτερη όμως, πάντα, σημασία, όπως φαίνεται κυρίως από τα αναρίθμητα έργα τέχνης που έχουν εμπνευστεί από κυνηγετικά θέματα.

    Μετά τη Γαλλική Επανάσταση παύει να είναι προνόμιο των λίγων και σταδιακά εξαπλώνεται σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Η εξάπλωση, όμως, του κυνηγίου ήρθε, δυστυχώς, σε μια εποχή που ο άνθρωπος, ενθουσιασμένος από τη δύναμη που του έδινε η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία, αγνοεί παντελώς το περιβάλλον και τους νόμους της φύσης, με μια αλαζονεία που γίνεται ιδιαίτερα αισθητή στις πρωτοεμφανιζόμενες βιομηχανικές περιοχές και στις αποικίες, όπου ο "εκπολιτισμός" συνοδεύτηκε από ανεξέλεγκτες και καταστροφικές επεμβάσεις στο περιβάλλον, με ολέθρια αποτελέσματα για την πανίδα.

    Η τεράστια πληθυσμιακή έκρηξη του ανθρώπου , είναι βέβαια και η κυριότερη αιτία της καταστροφής των παραδοσικών βιοτόπων . Η ολοένα και περισσότερο αναζήτηση ζωτικού χώρου και πηγών τροφής και ενέργειας συνεχίζεται και σήμερα από τον άνθρωπο που επεκτείνει συνεχώς τον ζωτικό του χώρο εις βάρος της άγριας πανίδας και χλωρίδας του πλανήτη μας. Τεράστιες παρθένες εκτάσεις οικοδομούνται, (τουρισμός κ.α), δάση εκχερσώνονται καθημερινά στην προσπάθεια εύρεσης νέας γης για το είδος μας, όχι μόνο στις υπανάπτυκτες χώρες αλλά και στην καρδιά των βιομηχανικών και ανεπτυγμένων χωρών. Η "ανάπτυξη" ήταν και είναι το "σλόγκαν" που οδήγησε στην εξαφάνιση αναρίθμητους βιότοπους με ανάλογη μείωση ή ακόμη και εξαφάνιση πολλών ειδών.

    Παρόμοιες ανακατατάξεις και εξαφανίσεις εκατομμυρίων εδών , υπήρξαν βέβαια και στο παρελθόν πριν την εμφάνιση του ανθρώπου, μόνο που συνέβησαν κατά την διάρκεια πολλών χιλιάδων ετών και όχι σε τόσο σύντομο για το βιολογικό ρολόϊ του πλανήτη μας διάστημα. Ισσοροπία δεν υπήρξε ποτέ στη φύση με την έννοια που ακόμη και σήμερα ευαγγελίζονται οι διάφορες οικολογικές οργανώσεις. Η βιόσφαιρα συνεχώς ανανεώνεται και νέα είδη εμφανίζονται καταλαμβάνοντας βιολογικούς θώκους των ειδών που δεν καταφέρνουν να προσαρμοστούν με τις αλλαγές.

Ο ρόλος του κυνηγίου στην εποχή μας         Τις τελευταίες δεκαετίες το ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος επηρεάζει τον τρόπο σκέψης ολοένα και περισσοτέρων ανθρώπων ( δυστυχώς όχι και τον τρόπο ζωής τους απαραίτητα). Εκατομμύρια άνθρωποι συμμετέχουν σε οικολογικές οργανώσεις με αναμφισβήτητες αγνές προθέσεις, αλλά στην μεγάλη τους πλειοψηφία αγνοούν τους βασικούς "κανόνες" και τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών που έχουν διαμορφωθεί μετά από χρόνια μελετών. Όλες οι επιστημονικά τεκμηριωμένες μελέτες , καταλήγουν στο συμπέρασμα οτι χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση δεν υπάρχει πλέον "αποκατάσταση " του περιβάλλοντος μιας περιοχής που ήδη έχει αλλοιωθεί. Η απόλυτη "προστασία" που προτείνουν οι περισσότερες οικολογικές οργανώσεις για σχεδόν κάθε περιοχή του πλανήτη μας χωρίς καμία παρέμβαση, ίσως θα ήταν σωτήρια για σχετικά "αμόλυντες" περιοχές του πλανήτη μας, εκεί όπου η ελάχιστη έως μηδενική παρουσία και δραστηριότητα του ανθρώπου δεν έχει επιφέρει αλλαγές. Όμως δυστυχώς τέτοιες αποφάσεις δεν μπορούν να εφαρμοστούν λόγω της σπουδαιότητας των ενεργειακών πηγών και των σπουδαίων πρώτων υλών που "κρύβουν" τέτοιες περιοχές, και λόγω φυσικά του τεράστιου κέρδους που αποφέρει η εκμετάλευσή τους .

      Δεν μπορεί λοιπον ένα "κλειστό" φυσικό σύστημα που έχει υποστεί αλλοιώσεις, χωρίς μελέτη, σχεδιασμό και παρεμβάσεις να επιβιώσει . Οπου δοκιμάστηκε κάτι παρόμοιο , απέτυχε με δραματικά αποτελέσματα για την τοπική πανίδα και χλωρίδα. Είναι γνωστά μερικά παραδείγματα. Π.Χ στην Αμερική και στην πολιτεία του Wiskoncin , απαγορεύτηκε κάθε ανθρώπινη παρουσία και παρέμβαση σε μια τεράστια δασώδη έκταση. Τα ελάφια και τα ζαρκάδια πολαπλασιάστηκαν με εκπληκτικό ρυθμό τα πρώτα χρόνια και οι οικολογικές Οργανώσεις πανυγήριζαν! Όμως ο τεράστιος αριθμός τους δεν ήταν δυνατόν να ελεγθεί από τα αρπακτικά της περιοχής και τα πυκνά δάση άρχιζαν να απογυμνώνονται και σε λίγα χρόνια τα δύστυχα ζώα πέθαιναν κατά εκατοντάδες από ασιτία και αρώστιες. Το ίδιο συνέβη και σε ένα καντόνι της Ελβετίας όπου απαγορεύτηκε το κυνήγι . Η ειρωνεία ήταν ότι οι ίδιες αρχές που απαγόρευσαν το κυνήγι εκεί , χρειάσθηκαν τις πληρωμένες υπηρεσίες των κυνηγών για να μειώσουν τον τεράστιο αριθμό των ζώων που αποδεκάτιζαν τα δάση του καντονιού!!

    Ενα άλλο παράδειγμα που αναδεικνύει με τον πλέον γλαφυρό τρόπο τον σωτήριο ρόλο του κυνηγίου , όχι μόνο στον έλεγχο των πληθυσμών της άγριας ζωής, αλλά και στην ίδια την σωτηρία των ζώων και των ανθρώπινων πληθυσμών της περιοχής, είναι το προγραμματισμένο κυνήγι στα εθνικά πάρκα της Αφρικής. Εκεί πριν λίγα μόνο χρόνια, οι τεράστιες "προστατευμένες" περιοχές των Εθνικών πάρκων στις υποανάπτυκτες αυτές χώρες, δεν μπορούσαν , παρ'όλο τον τέλειο βιότοπό τους να συντηρήσουν ούτε τους ανθρώπους των χωριών που ζούσαν εκεί , αλλά ούτε και τα ζώα που αποδεκατίζονταν από την "λαθροθηρία" των κατοίκων. Παρ'όλες τις απεγνωσμένες προσπάθειες διεθνών οργανισμών που έστειλαν εκεί εκατοντάδες αντιπροσώπους με χρήματα και τροφές, δεν μπορούσαν να πείσουν τους ντόπιους οτι θα έπρεπε να προσέχουν τα άγρια ζώα αντί να τα σκοτώνουν. Οι ντόπιοι έβλεπαν τα ζώα σαν τροφή και χρήματα από την εκμετάλευση των οστών, δερμάτων κλπ. αλλά κυρίως σαν "εμπόδιο" στην επέκτασή τους σε νέες περιοχές. Κανένας δεν ήταν διατεθιμένος να διακινδυνέψει την ζωή του σε μια αντιπαράθεση με τους λαθροθήρες.
Όταν άρχισαν τα κυνηγετικά προγράμματα είδαν το όφελος! Ενα τέτοιο κυνηγετικό πρόγραμμα εκπονείται για κάθε περιοχή , και προβλέπει μετά από λεπτομερή καταγραφή, πόσα και ποιά ζώα θα κυνηγηθούν από κυνηγούς απ'όλο τον κόσμο που είναι διατεθιμένοι να χρυσοπληρώσουν για κυνηγετικά τρόπαια. Τα χρήματα που συγκεντρώνονται είναι αρκετά και για την ανάπτυξη των χωριών και για την συντήρηση εκπαιδευμένου σώματος θηροφυλακής που θα εξασφαλίζει ικανό αριθμό ζώων για την επόμενη κυνηγετική περίοδο. Ειδικοί χώροι διαμονής έχουν διαμορφωθεί μέσα στα πάρκα που αποφέρουν επί πλέον χρήματα από παρατηρητές ζώων. Σήμερα οι ίδιες οι κυβερνήσεις πολλών Αφρικανικών χωρών υποστηρίζουν τέτοια προγράμματα και τα αποτελέσματα είναι ορατά πλέον σε όλους. Οι πληθυσμοί των άγριων ζώων σε αυτές τις περιοχές είναι σταθεροί και δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει κίνδυνος γι'αυτά όσο λειτουργούν τέτοια προγράμματα, αλλά και οι κάτοικοι των περιοχών αυτών κατανόησαν την ανάγκη προστασίας τους αφού τους αποδίδουν ένα πραγματικά σωτήριο εισόδημα. Σχεδόν όλες οι μεγάλες διεθνείς οικολογικές οργανώσεις παραδέχονται σήμερα οτι χωρίς το ελεγχόμενο κυνήγι πολύ λίγα θα μπορούσαν να γίνουν για την σωτηρία των ζώων.
Κυνήγι και διαχείρηση των βιοτόπων      Ο όρος "προστασία" που ήταν και είναι ακόμη δυστυχώς το σύνθημα κάθε οικολόγου ανά την υφήλιο , αντικαταστάθηκε σήμερα από την επιστημονική και όχι μόνο κοινότητα ,με τον όρο "αειφόρος ανάπτυξη" . Λίγοι πλέον δεν μπορούν να το κατανοήσουν αυτό, και σε αυτούς δυστυχώς συγκαταλέγεται και η πλειοψηφία των Ελληνικών οικολογικών οργανώσεων. Επιμένουν σε μια στείρα αντιπαράθεση και σε ένα απηρχειωμένο αντικυνηγετικό μίσος, χωρίς να φροντίζουν να ενημερώνονται για την διεθνώς επικρατούσα άποψη για τον σημαντικό ρόλο που έχουν αναλάβει οι κυνηγετικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο.

    Βέβαια η χώρα μας είναι ακόμη πολύ πίσω σε οργάνωση τέτοιων προγραμμάτων αειφόρου ανάπτυξης των βιοτόπων. Την ώρα που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως στην Αμερική , οι κυνηγετικές οργανώσεις έχουν πρωτεύοντα ρόλο και ευθύνη για τις κυνηγετικές περιοχές, εκπονώντας και εφαρμόζοντας μεγάλα προγράμματα   διαχείρησης των βιοτόπων , στην Ελλάδα η απηρχειωμένη κυνηγετική νομοθεσία , απαγορεύει σχεδόν κάθε επέμβαση!! Αλλά και οι κυνηγετικές μας οργανώσεις δεν είναι άμοιρες ευθυνών. Ξοδεύτηκαν δις δραχμές από τις συνδρομές των κυνηγών σε πομπώδεις "απελευθερώσεις" θηραμάτων , χωρίς κανένα επιστημονικό πρόγραμμα και ουδεμία μέριμνα για ειδικές εγκαταστάσεις, με μηδενικά φυσικά αποτελέσματα. Δεν ασκήθηκε ποτέ ουσιαστική πίεση στα πολιτικά κόμματα και στους εκάστοτε Υπουργούς για κάποια αλλαγή της νομοθεσίας που θα επέτρεπε στις οργανώσεις μας να έχουν λόγο στα κυνηγετικά θέματα.

     Τα τελευταία μόνο χρόνια κατανοήθηκε επιτέλους από τις κυνηγετικές οργανώσεις , η σπουδαιότητα αυτών των προγραμμάτων και συκροτήθηκαν επιστημονικές ομάδες από ειδικούς συνεργάτες των Κυνηγετικών Ομοσπονδιών. Ηδη έχουν εκπονηθεί και είναι στο στάδιο της υλοποίησης τέτοια προγράμματα διαχείρησης (Κακοπλεύρι Γρεβενών) με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Πάντα όμως προσκρούουν στην αρτηριοσκληρωτική στάση της ηγεσίας και των παραγόντων του Υπουργείου Γεωργίας, που δεν θέλουν να χάσουν τον έλεγχο των αγροτικών και κτηνοτροφικών εκτάσεων. Κύριο μέλημα των Οργανώσεών μας πρέπει να είναι η πίεση με όλα τα μέσα προς τους πολιτικούς για συνεργασία σε αυτά τα προγράμματα. Πρέπει να οραματιστούμε και να επιδιώξουμε να γίνει πραγματικότητα , μια αποκεντρωμένη σε Νομαρχιακό επίπεδο "εξουσία" που θα έχει κύριο ρόλο στην σχεδίαση και υλοποίηση προγραμμάτων διαχείρησης , με την παράλληλη ενημέρωση, επιμόρφωση και βοήθεια των κυνηγετικών συλλόγων.
Κυνήγι και οικονομικές δραστηριότητες      Οι περισσότεροι Έλληνες αγνοούν μια άλλη πτυχή του κυνηγίου. Αγνοούν τι προσφέρει άμεσα αλλά και έμμεσα στην εθνική οικονομία η κυνηγετική δραστηριότητα.
     Κάθε χρόνο οι κυνηγοί καταβάλλουν εισφορά υπέρ του Κεφαλαίου Θήρας, η οποία συνολικά ανέρχεται στο ποσό των 10.000.000 € .
     Σύμφωνα με στοιχεία της Πανελλήνιας Ένωσης Βιοτεχνών και Επαγγελματιών Κυνηγετικών Ειδών ο ετήσιος τζίρος από την κυνηγετική δραστηριότητα ανέρχεται στα 110.750.000 € και οι εργαζόμενοι στον κλάδο ανέρχονται στις 10.000.
     Αξιοσημείωτη, όμως, είναι η συμβολή του κυνηγίου και στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας ορεινών και παραμεθόριων περιοχών, ενισχύοντας τον εσωτερικό τουρισμό, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες, που οι κυνηγοί είναι σχεδόν οι μοναδικοί "χρηματοδότες". Πολλά ξενοδοχεία, εστιατόρια, πρατήρια καυσίμων των περιοχών αυτών οφείλουν την ύπαρξή τους και συντηρούνται σχεδόν αποκλειστικά από τους κυνηγούς. Σύμφωνα όμως με διεθνείς στατιστικές , αυτός ο τομέας, ο κυνηγετικός τουρισμός, θα ωφεληθεί περισσότερο από την επιστημονικά οργανωμένη και διαχειριζόμενη αγροτική και κτηνοτροφική γη.
     Τα ωφέλη θα είναι διπλά . Θα προέρχονται από τα κέρδη της αύξησης των κυνηγετικών εκδρομών σε πλούσιες σε θηράματα περιοχές και από την παράλληλη γεωργική και κτηνοτροφική εκμετάλευση, η οποία θα γίνεται και αυτή εφαρμόζοντας νέες και αποδοτικές τεχνικές και καλιέργειες , που θα επιτρέπουν την διαμονή και πολαπλασιασμό των θηραμάτων από την μία και παράλληλα παράγουν αποδοτικότερα και πιο "καθαρά" είδη. Τέτοια παραδείγματα και τεχνικές υπάρχουν και μάλιστα στην "υποανάπτυκτη" γειτονιά μας! (Βουλγαρία κ.α.)
Επίλογος

     Το κυνήγι σήμερα δεν είναι μόνο ένα αταβιστικό κατάλοιπο στον άνθρωπο.
Δεν είναι μόνο μια άριστη πηγή καθαρής τροφής.
Δεν είναι μόνο η συνέχιση μιας παραδοσιακής δραστηριότητας.
Δεν είναι μόνο η συντήρηση μιας φυσικής ευρωστίας του νού και του σώματος.
Είναι και μια "πνευματική έξοδος" του ανθρώπου της πόλης και του χωριού. Είναι η μαγεία μιας ελπιδοφόρας ανατολής και τα μελαγχολικά χρώματα σ'ένα ηλιοβασίλεμα.
Είναι η μυρωδιά της φύσης που σε τυλίγει από παντού και σε κάνει να αισθάνεσαι ένα μαζί της και ΟΧΙ εχθρός της.
Είναι η εκκωφαντική ησυχία του δάσους και του βουνού με μόνη "παραφωνία" το λαχάνιασμα το δικό σου και του πιστού σου φίλου, του σκύλου σου. Είναι η ηδονή της υπερπροσπάθειας που καταβάλεις , σε δύσκολες καιρικές και εδαφικές συνθήκες , με μόνη επιβράβευση ίσως, την ανάληψη ενός μικρού "τόκου" από το θηραματικό κεφάλαιο.
Είναι τέλος μια απαραίτητη δραστηριότητα για την ίδια την σωτηρία της φύσης.